بیماری جفت ماندگی در گاو و راه های درمان آن

 یکی از رایج ترین بیماری هایی که در بین دام ها بخصوص گاوها شیوع پیدا کرده است بیماری جفت ماندگی می باشد. این بیماری در گاو به دلایل مختلفی به وجود می آید که رایج ترین این دلایل سزارین، تغذیه نامناسب و دوقلوزایی می باشد. شیوع این بیماری بعد از زایمان گاو نسبتا شایع نیست اما دلایلی هم هستند که باعث می شوند گاو به این بیماری مبتلا شود.

اگر تشخیص بیماری به موقع باشد و شروع درمان به موقع باشد از عوارض ناخواسته ای چون ناباروری گاو، کاهش تولید شیر و خسارت های اقتصادی تا حدود زیادی کاسته خواهد شد.

گاوها در طول سال یک بار زایمان می کنند و طول حاملگی آن ها ۹ ماه می باشد. لازمه داشتن زایمان موفقیت آمیز آبستن بودن گاو در سلامت کامل می باشد. گاوهایی که بیماری پیش زمینه ای دارند و باردار می شوند باعث سقط جنین، تب شیر و از همه مهمتر بیماری جفت ماندگی می شود.

این بیماری ها معمولا در ابتدای حاملگی علایم و نشانه هایی ندارند و در اواخر دوره بارداری این عوارض خود را نشان می دهند که باید با مراجعه به دامپزشک زودتر تشخیص داده و درمان شروع شود. بهترین زمان خروج جفت بعد از زایمان حدود ۱۲ روز بعد از فارغ شدن گاو است و اگر تا این زمان خارج شود مشکلی برای دام به وجود نمی آورد در غیر این صورت باعث ایجاد عفونت های رحمی و بیماری جفت ماندگی در رحم گاو شده که اسیب های جدی به گوساله وارد میشود.

بیماری جفت ماندگی در گاو چیست

بیماری جفت ماندگی گاو پس از زایمان گاو به وجود می آید. گاوها حیوانات اهلی و با اهمیت برای بقایای انسان ها به حساب می آیند و در دسته گاوهای شیری و گوشتی دسته بندی می شوند که از دیرباز فواید بسیار زیادی برای انسانها داشته و دارند.

حدود ۸۵ درصد از خوراکی جهان متعلق به شیر گاو است و با توجه به اینکه جمعیت جهان هر روز در حال افزایش است پس بقا و تولید مثل گاو از اهمیت ویژه ای برخوردار است. قطعا این تولید مثل و بقا بدون تغذیه مورد مناسب و سلامت گاوه به هیچ وجه امکان پذیر نمی باشد.

آبستن شدن در شرایط بیماری فقط باعث از بین رفتن نسل گاوها خواهد شد. پس تلاش برای تولد گوساله زنده و سالم برای بقای نسل گاوها و متعاقبا انسان ضروری است.
بیماری جفت ماندگی گاو یک بیماری خطرناک محسوب می شود و همانطور که گفتیم اگر بعد از گذشت ۱۲ روز از زایمان جفت گاو به طور کامل از رحم خارج نشود باعث عفونت و فساد رحم خواهد شد و عدم تشخیص صحیح و به موقع و درمان آن باعث ناباروری همیشگی گاو خواهد شد.

اگر بخواهیم عواملی که منجر به جفت ماندگی خواهد شد را بیان کنیم قطعا دلایلی زیادی در پیدایش این بیماری خطرناک دخیل هستند که تغذیه نامناسب، افزایش وزن زیاد گاو و یا لاغر بودن گاو و یا کمبود ویتامین های A و E و همچنین دوقلوزایی مهمترین دلایل هستند.

اگر جفت گاو هنگام زایمان آویزان شود ولی نیفتد قطعا به دلیل برخورد با گل و کود چسبیده آلوده می شود و این آلودگی ها زمینه ساز عفونت و بیماری های بسیار خطرناک برای گاوها میشود.

عوامل اصلی بروز بیماری جفت ماندگی در گاو و روش های پیشگیری از آن

بیماری جفت ماندگی در گاو به دلیل عفونت ایجاد می شود اما خود این عفونت ها به دلایل مختلفی در گاوها به وجود می آیند. این عوامل که شامل سقط جنین و باقی ماندن بخشی از جنین در رحم گاو، کمبود ویتامین های A,E، کمبود سلنیوم و مس، تغذیه ضعیف و کمبود مواد معدنی، لاغری یا چاقی بیش از اندازه، دوقلویی زایی و زایمان سخت، کمبود کلسیم یا تب شیر در گاو می باشد همگی در به وجود آمدن جفت ماندگی دخیل هستند.

اما تمام این عوامل قابل پیشگیری هستند. محیط نگهداری گاوها و تغذیه آن ها باید اصولی انجام شود و بهداشت و تغذیه به درستی مدیریت شود. اگر گاوها بیش از حد لاغر یا چاق شوند زایمان آن ها مشکل خواهد شد و ممکن است بقایای جفت در رحم باقی بماند و باعث جفت ماندگی شود.

تحرک کافی و بهداشت محل زایمان و بالانس بودن جیره غذایی دام در ۶ الی ۸ هفته دوران خشکی، تزریق ویتامین آ و دی و ثابت نگه داشتن میزان کلسیم و فسفر برای پیشگیری از بیماری تب شیر همه و همه در ابتلا گاو همگی این موارد در بیماری جفت ماندگی پیشگیری می کنند.

آیا گاوها جفت خود را می خورند

گاوها به طور طبیعی جفت خود را پس از زایمان می‌خورند، و این رفتار، هرچند عجیب به نظر می‌رسد، در دنیای حیوانات به دلایل بیولوژیکی و تکاملی معنا دارد. یکی از مهم‌ترین دلایل، تامین مواد مغذی است. جفت غنی از پروتئین‌ها، هورمون‌ها و مواد معدنی است که به گاو کمک می‌کند تا پس از زایمان سریع‌تر بهبود یابد و انرژی از دست رفته خود را بازیابد. این موضوع به‌ویژه در مواقعی که منابع غذایی محدود است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

یکی دیگر از دلایل این رفتار، به محافظت در برابر شکارچیان برمی‌گردد. در طبیعت، بوی جفت می‌تواند شکارچیان را به سمت گاو و گوساله تازه متولد شده جذب کند. با خوردن جفت، گاو این بوی خاص را از بین می‌برد و احتمال جذب شکارچیان را کاهش می‌دهد. به همین دلیل این رفتار در گاوها به عنوان یک مکانیسم حفاظتی تکامل یافته است.

هرچند در محیط‌های کنترل‌شده و دامپروری‌های مدرن این رفتار ممکن است ضروری نباشد، اما همچنان به‌عنوان یک غریزه طبیعی در بسیاری از گاوها مشاهده می‌شود. از نظر علمی، این رفتار نوعی استراتژی برای بقای گاو و گوساله در شرایط طبیعی است.

نحوه درمان بیماری جفت ماندگی

در بیماری جفت ماندگی در گاو مساله اصلی درمان است اینکه چه مدت در جفت در بدن گاو باقی مانده و میزان خطر چقدر است همه و همه موضوعات مهمی هستند. پس قبل از اینکه جفت ماندگی باعث عفونت شدید رحمی و ناباروری دام شود باید نسبت به درمان آن سریعا اقدام کرد. بهترین راه حل این است که ابتدا شرایط و کارهایی انجام شود که گاو خودش جفت باقی مانده را خارج کند و پس از آن رحم را شستشو داد.

اما اگر به با روش های طبیعی جفت خارج نشود دکتر دامپزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند که می تواند به صورت تزریق وریدی و یا مایع دکستروز باشد که دامپزشک با تزریق داروهای داخل رحمی اقدامات لازم برای خارج کردن جفت را انجام می دهد.

از دیگر روش های درمان که موثر واقع می شوند و در درمان بیماری تاثیر بالایی دارند شامل شستشوی رحم، تزریق دارو به رحم برای خارج کردن جفت باقی مانده می باشد‌ بهتر است دامداران پس از زایمان گاو معاینات لازم برای سلامتی دام زنده را انجام دهند تا مطمئن شوند که گاو تازه زایمان کرده سالم و هیچ گونه بیماری ای ندارد.سلامت گاوها بر روی قدرت باروریش تاثیر می گذارد عفونت های رحمی و جفت ماندگی ممکن است باعث ناباروری شود و این موضوع برای دامداران خسارت های جبران ناپذیری را به دنبال دارد.

چه داروهایی برای جفت ماندگی گاوها مناسب است

جفت ماندگی در گاوها، که به عدم دفع جفت پس از زایمان اشاره دارد، یکی از مشکلات شایع در دامداری‌ها است و می‌تواند باعث عفونت رحم، کاهش باروری و مشکلات تولیدمثلی در آینده شود. برای درمان این مشکل، چندین دارو و روش درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

یکی از روش‌های رایج استفاده از اکسی‌توسین است. این دارو به تحریک انقباضات رحمی کمک می‌کند و به دفع جفت کمک می‌کند. اکسی‌توسین معمولاً در ساعات اولیه پس از زایمان تجویز می‌شود تا با انقباضات منظم رحم، جفت به طور طبیعی دفع شود.

همچنین، آنتی‌بیوتیک‌ها نیز به‌طور گسترده برای پیشگیری یا درمان عفونت‌های رحمی ناشی از جفت ماندگی استفاده می‌شوند. پنی‌سیلین و سفالوسپورین‌ها از جمله آنتی‌بیوتیک‌هایی هستند که برای جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شوند.

داروهای پروستاگلاندین نیز برای تحریک تخلیه جفت موثر هستند. این داروها با تحریک انقباضات رحمی و تجزیه بافت‌های جفتی به دفع آن کمک می‌کنند.توجه به زمان تجویز دارو و مشاوره با دامپزشک بسیار مهم است، زیرا عدم درمان مناسب جفت ماندگی می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند عفونت رحم یا کاهش تولید شیر منجر شود.

کلام آخر

بیماری جفت ماندگی در گاو یک بیماری خطرناک در بین گاوهایی است که قبل از باروری و زایمان با مشکلاتی از قبیل کمبود ویتامین ها، تغذیه نامناسب و … روبرو بوده اند و در حین زایمان هم شرایط زایمان طبیعی و سالم را هم نداشته اند و تمام این موضوعات دست به دست هم داده اند و باعث ایجاد این بیماری شده اند.معمولا تشخیص جفت ماندگی کار چندان سختی نیست و اگر گاو بی قرار باشد و تا ۱۲ روز نتواند جفت خود را دفع کند باعث ایجاد عفونت خواهد شد.