زل نژاد گوسفند ایرانی

گوسفند زنده | دام زنده | لایو شیپ : نژاد زل(zel)، از خاص ترین گوسفندان نژاد ایرانی است و ویژگی هایی که این نژاد را منحصر به فرد می کند از این قرار است:

نژاد زل، در واقع تنها نژاد فاقد دنبه در نژاد گوسفندان ایرانی است.

نژاد زل، نژادی اصیل و از گوسفندان دم کوتاه شمالی (تشکیل شده از گوسفندان فین(finn)، گوسفندان ایسلندی، رومانوف و زل) به شمار می رود.

این نژاد در مناطق مختلفی از ایران نگهداری می شوند و دارای جمعیت بالایی در حدود دو میلیون راس در ایران است.

نژاد زل، دارای سود دهی بالایی در زمینه های مختلف برای دامداران و دامپروری ها است. اما با توجه به اینکه در این نژاد میزان تولید شیر به حدی زیاد نیست

که در دسته گوسفندان شیری قرار بگیرد، بنابراین هدف اصلی از پرورش این نژاد، بهره وری از طریق پرورش گوشت و بره زایی می باشد.

تاریخچه نژاد گوسفند ایرانی؛ زل

نژاد زل ژنوتیپ و مشخصات خاصی را داراست و در این راستا برخی از محققان، این نژاد را به عنوان حد فاصلی بین گوسفندان وحشی و اهلی در نظر می گیرند و دسته بندی می کنند.

یک نظریه وجود دارد که نژاد زل را فرزندان مستقیم گوسفندانی می داند که هزاران سال پیش مردم آریایی در ایران پرورش می دادند و به خاطر این موضوع،آن گوسفندان را

نیز آریایی نام گذاری کرده اند.

از سال ها پیش، گوسفندان نژاد زل در مازندران و برخی از مناطق استان گلستان در شمال ایران (منطقه ای معتدل و سرسبز که از شمال با دریای خزر و از جنوب با رشته کوه های البرز احاطه شده است) پرورش داده می شده اند.

 با توجه به آب و هوای معتدل و موقعیت های جغرافیایی این منطقه که بیشتر کوه و دشت آن را پوشانده است و جمعیت زیادی از روستاها، گوسفندان نژاد زل را در جنگل ها و چراگاه های مجاور پرورش می دادند.

آنها همچنین پس از برداشت محصولات صیفی (مانند کشت برنج و سویا) در مناطق جلگه ای، به پرورش این گوسفندان نیز می پرداخته اند.

در راستای پرورش این نژاد روستاییان به پرورش مراتع پاییزی مانند شبدر و جو یا علوفه گندم برای چرای گله هایشان پراخته اند.

مشخصات ظاهری گوسفند نژاد زل

گوسفندان نژاد زل از لحاظ ظاهری دارای مشخصاتی می باشند که یکی از این مشخصات، دم کوتاه و نازک این نژاد است که از هفت مهره تشکیل شده است

و اندازه آن در حدود ۱۰-۱۲ سانتی متر می باشد.

مانند دیگر نژادهای گوسفند در ایران، زل نیز نژادی پوشیده شده از پشم است اما نه به مقداری که بتوان از پشم آن برای تولیداتی در راستای سوددهی استفاده کرد.

 با توجه به محیطی برای رشد این نژاد معرفی شد، نژاد زل باید از لحاظ فیزیکی ویژگی هایی خاصی را در جهت سازگاری با محیط داشته باشد.

دست و پای بلند در کنار وزن پایین و مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی از جمله این ویژگی ها است که باعث شده است نژاد زل بتواند در مناطق کوهستانی

و کوهپایه ای امکان زیست  داشته باشد و بدون مشکل در مناطق سردسیر زنده بماند و رشد پیدا کند،این موضوع از جمله نکاتی است که این نژاد را بسیار مورد توجه دامداران قرار داده است.

گوسفندان نژاد زل، به رنگ های سفید، سیاه، قهوه ای (روشن و تیره)، خاکستری و نخودی دیده شده و یافت می شوند. آنها گاهی اوقات با رنگ آمیزی روی سر و پاها نیز دیده می شوند.

از دیگر ویژگی های ظاهری در این نژاد به این صورت است که پاها و صورتشان بدون پشم است. قوچ ها دارای شاخ هایی سخت و چرخیده هستند و میش ها در اغلب موارد بدون شاخ هستند، اما برخی از میش ها ممکن است شاخ داشته باشند.

دلایل پرورش گوسفند نژاد زل

دلایل زیادی برای پرورش نژاد زل وجود دارد که در قسمت قبلی به بخشی از این دلایل اشاره شد، اما از دیگر دلایل پرورش این نژاد می توان به تولید گوشت و شیر اشاره کرد چرا که گوشت نژاد زل به نرمی و خوش خوراکی با طعم پذیری عالی مشهور است.

از لحاظ آماری، وزن یک میش بالغ از نژاد زل ۳۵ تا ۴۵ کیلوگرم است و برای قوچ ها این وزن اغلب در حدود ۵۰ تا ۶۵ کیلوگرم می باشد. وزن بره ها در زمان تولد ۳ تا ۳٫۵ کیلوگرم و افزایش وزن روزانه بره ها تقریبا ۱۷۰ گرم است.

میانگین وزن پشم تولیدی از این نژاد سالانه حدود ۱٫۷ کیلوگرم است که نشان دهنده دلیل این موضوع است که چرا از این نژاد در تولیدات پشمی استفاده نمی شود.

در نژاد زل طول دوره بارداری در حدود ۵ ماه یا کمی بیشتر است و نرخ متوسط زایمان در نژاد زل به صورت دو قلو، ۱۵ درصد است که می تواند این نژاد را در دسته نژادهای چند قلو زا نیز قرار دهد.

پمیش های نژاد زل

پمیش های نژاد زل هم در پاییز و هم در بهار تولید مثل می کنند، بنابراین اجرای سیستم های بره زایی به صورت سریع در گله های نژاد زل امکان پذیر است.

پس از زایمان میش های نژاد زل تا مدت ۴ماه شیردهی دارند و در این مدت می توانند ۶۰ الی ۶۵ لیتر شیر تولید کنند.

آخرین دلیل و نکته ای که باعث شده است ساکنان مناطق شمالی کشور، به پرورش نژاد آریایی یا زل رغبت بیشتری نشان دهند، فراتر از دلایلی که در بیان موضوع سازگاری این نژاد با محیط های کوهستانی با آب و هوای نیمه مرطوب گفته شد، این است که نژاد گوسفند زل در برابر بیماری و برخی از انگل های شایع مقاوم است که این موضوع سبب می شود نگهداری از این نژاد کم هزینه تر وبا تلفات کمتری همراه شود.

در این محتوا سعی شده است تمامی ویژگی ها و مشخصات گوسفند ایرانی نژاد زل بررسی شود تا اگر قصد در پرورش و یا خرید گوسفند زنده از این نوع نژاد ایرانی را دارید به دقت تمام زوایا و مشخصات آن را بررسی کنید و تصمیم مناسبی اتخاذ کنید.